سعید کمالي دهقان
این یک پرنده است؟ هواپیماست؟ نه سوپر سهرابه. سوپرمن ایراني در میدان آزادي، سمبول انقلاب 1979 و اعتراض هاي سال 2009، ایستاده است. شنل او پارچه اي سبز است و روي سینه اش پارچه اي با نوشته س س، مخفف نامش به زبان فارسي، دوخته شده است. او سمبول دنیاي هنر معاصر ایران است که بال هاي خلاقش چیده شده است.
سهراب کاشاني در مورد این کاراکتر توضیح مي دهد: "او کارهاي خارق العاده انجام نمي دهد. ظرف مي شوید، پاستا مي پزد، لباس مي شوید، فیس بوکش از چک مي کند. او خیلی منزوي است."
سوپر سهراب نقش مهمي در عکاسي، ویدئو ها و کتاب هاي مصور کاشاني دارد. زندگي او بازتاب زندگي یک هنرمند معمولي ایراني است که با سانسور در داخل و تحریم هاي بین المللي مواجه است. اخیرا به سمپوزیوم هنر و گفتمان در نیویورک دعوت شده که میزبان آن دانشگاه پنسیلوانیا و جامعه آسیا بود. اما بي جراتي که بین برنامه ریزان و شرکت کنندگان در این کنفرانس که براي مطالعه بر روي هنر معاصر ایران گردآمده بودند، باعث شد تا دولت آمریکا نتواند به موقع به درخواست ویزاي او پاسخ بدهد. براي حمید کشمیرشکن، استاد تاریخ هنر و سردبیر فصلنامه هنر فردا، ویزا صادر شد اما زمان آن بسیار دیر بود.
کاشاني از طریق اسکایپ در این سمپوزیوم شرکت کرد و در مورد هنرهاي معاصر ایران حرف زد و در عین حال از اینکه جامعه هنرمندان ایران از تحریم هاي آمریکا ضربه مي خورد، ابراز ناامیدي کرد.
او در یک مصاحبه تلفني به گاردین گفت: "تحریم ها تاثر مستقیم بر هنرمندان ایراني گذاشته است. لوازم مورد نیاز هنرمندان کمیاب است، آنها نمي توانند بعضي از رنگ ها را بخرند و به وسایل مورد نیازشان دیگر دسترسي ندارند."
در سال هاي گذشته، آمریکا و متحدان اروپایي اش براي فشار بر ایران تحریم ها را تشدید کرده اند و به گفته کاشاني تعدادي از هنرمندان مجبور شده اند کارشان را رها کنند.
به نظر مي رسد که مقامات رسمي دولت ایران براحتي سفر مي کنند. در ماه سپتامبر، حسن روحاني به نیویورک سفر کرد و به جامعه آسیا، گفت: "مجسمه سازان به دلیل اینکه نمي توانند مواد مورد نیازشان را پیدا کنند، قادر به کار نیستند و برخي از آنان به هنر ویدئو روي آورده اند."
مونور پرایس، مدیر مرکز تحقیقات ارتباطات رسانه اي دانشگاه پنسیلوانیا، گفت که از عدم حضور دو چهره مهم در سمپوزیوم، نا امید شده است.
وي گفت: "کار ما به گونه ای است که اطلاعات به داخال ایران پرواز مي کند و ما در پي ایجاد فضایي براي خلاقیت هستیم."
وي در ادامه گفت: "ما گمان مي کنیم که عموم مردم باید در جریان این هنر و از آن طریق در جریان ایران بعنوان یک جامعه قرار بگیرند. جامعه اي که پرتره یکنواختي که از این کشور ارائه مي شود، بکلي متفاوت است."
کارشناسان، موزه داران و گالري داراني که در این کنفرانس شرکت کرده بودند، همگي در مورد ناامیدي کاشاني صحبت کردند. فرشته دفتري، گالري دار ایراني که اخیرا نمایشگاهي از هنرمدرن ایران براي جامعه آسیا برگزار کرده بود، گفت که به دلیل تحریم ها تنها توانسته است یک اثر از ایران بیاورد.
ساموئل کاتلر، مشاور سیاست گذاري تحریم ها در گذشته، گفت که وارد کردن آثار هنري از ایران، شامل تحریم نمي شود.
او به گاردین گفت: "پیچیدگي از سوي آمریکا زماني صورت مي گیرد که این آثار با کشتي منتقل شوند یا هنرمند بابت اثر خود، پولي بگیرد."
او مي گوید: "سناریوهاي متفاوتي براي گالري داراني که مي خواهند هنر ایران را وارد آمریکا کنند، وجود دارد و ممکن است شامل محدودیت هایي بشود. ممکن است آنها مجبور شوند، مجوز مخصوصي از بخش کنترل سرمایه هاي خارجي وزارت خزانه داري آمریکا، دریافت کنند که براي چنین درخواستی باید بین چهار تا شش ماه صبر کنند. اما باید گفت که این وزارت خانه از صدور چنین مجوزي همواره خوشحال است."
کاتلر گفت که مانع بزرگ، فقدان درک از سوي گالري هاي هنري آمریکاست که دقیقا نمي دانند چه مجوزي را نیاز دارند.
شیوا بلاغي، مورخ فرهنگ خاورمیانه از دانشگاه براون از فقدان هنر ایران در غرب، شکوه مي کند: "هنرمندان ایراني و فیلمسازان این کشور به عقیده من یکي از مهم ترین روشنفکران هستند. در قرن بیستم آنها جایگزین شعر ایران بعنوان صداي جامعه ایراني شده اند. هنر ایران منعکس کننده طیف وسیعي از مسائل این کشور است."
ساندرا سکورویدا، گالري دار مستقل و یکي از مسئولین این سمپوزیوم مي گوید که بسیاري از موسسات هنري آمریکا قدرت پیش بیني مشکلات را ندارند و تلاشي براي آوردن هنر ایران نمي کنند.
او ضمن اشاره به این موضوع که هنر در بخش اطلاعات طبقه بندي مي شود، گفت که نباید شامل تحریم ها شود. وي در ادامه گفت: "این حوزه اي است که بعنوان آزادي شناخته مي شود. با وجود اینکه بطور قانوني، هنر در بخش اطلاعات طبقه بندي مي شود، بسیاري از موسسات هنري آمریکا محدودیت هایي را براي خودشان درنظرمي گیرند."
هنرمندان دیگري که در این سمپوزیوم شرکت کرده بودند، نیوشا توکلیان، باربد گلشیري، بهرنگ صمدزادگان، شهاب فتوحي، ندا رضوي پور، نازگل انصاري نیا و سمیرا اسکندرفر بودند.
منبع: گاردین، 31 اکتبر