علی اكبر اسماعیل پور روز جهانی كودك فرارسیده است. این روز فرصتی است تا متولیان امور كودكان یك بار دیگر وظایف و مسوولیت‌های سنگین خود در قبال كودكان را به قضاوت بنشینند كه به‌راستی طی یك سال گذشته چه گام‌های موثری در جهت تحقق حقوق كودكان برداشته‌اند. كشور ما در سال 1373 به پیمان‌نامه جهانی حقوق كودك پیوسته و متعهد به اجرای مفاد آن در كشور شده است. 19 سال فرصت بسیار زیادی بود تا "احترام به حقوق" كودكان در لایه‌های مختلف جامعه به عنوان یك فرهنگ نهادینه شود. متاسفانه تحقق حقوق كودكان در كشور با كاستی‌های بسیاری همراه است كه سعی می‌شود مهم‌ترین آن در موارد زیر بیان شود:
1- ماده 42 پیمان‌نامه دولت‌ها را مكلف می‌كند تا به‌طور گسترده و به طریقی مناسب و فعال اصول و مفاد پیمان‌نامه را به نحوی یكسان به اطلاع بزرگسالان و كودكان برسانند. متاسفانه در تمامی این سال‌ها ترویج پیمان‌نامه توسط دولت‌های مختلف مسكوت مانده است. در مدارس، معلمان و دانش‌آموزان و نیز مربیان مهدهای كودك اندك اطلاعی از مفاد این تعهد بین‌المللی ندارند. نشریات دولتی و صدا و سیما به عنوان یك رسانه فراگیر ملی، برنامه‌یی مداوم برای ترویج این تعهد در بین مخاطبان خود ندارند.
2- یكی از محور‌های اصلی پیمان‌نامه جهانی حقوق كودك "رعایت منافع عالیه كودكان" در سیاستگذاری‌های دولت‌ها در زمینه‌های مختلف اجتماعی و اقتصادی است و در این زمینه ماده 3 پیمان‌نامه تصریح دارد كه: " در كلیه اقدامات مربوط به كودكان كه توسط موسسات رفاه اجتماعی دولتی یا خصوصی، دادگاه‌ها، مقامات اجرایی یا نهادهای قانونگذاری به عمل می‌آید منافع عالیه از اهم ملاحظات است." حداقل در سال‌های اخیر این بند از پیمان‌نامه نادیده گرفته شده است. تغییر متد آموزش و پرورش، بدون در نظر گرفتن رای معلم و دانش‌آموز به همراه بخشنامه‌های دستوری و لازم‌الاجرا و همین قانون آخری كه درباره ازدواج فرزندخوانده با سرپرست به تصویب رسید، در جهت منافع عالیه كودكان نبوده است.
3- برابر آمارهای رسمی، هزاران كودك از دسترسی به آموزش و پرورش رسمی كشور محروم هستند، خبر‌های رسمی حكایت از ترك‌تحصیل ده‌ها هزار كودك در سال دارد. علاوه بر این به دلیل اینكه روند خصوصی‌سازی در كشور از نهادهای حمایتی و آموزشی آغاز شده است، به واسطه خصوصی كردن آموختن و دانایی در كشور، كیفیت آموزش و پرورش تنزل پیدا كرده است.
4- تمامی برنامه‌های ساماندهی كه طی حداقل 10 سال گذشته در كشور اجرا شد، نتوانسته است از تعداد رو به رشد كودكان كار و خیابان بكاهد. كما‌اینكه در سال‌های اخیر به دلیل اتخاذ سیاست‌های نادرست اقتصادی و اجتماعی و تعطیلی بنگاه‌های اقتصادی و به دنبال آن افزایش بیكاران جامعه، انتظار كسب درآمد توسط كودكان در خانواده‌های فقیر و نیازمند پررنگ‌تر شده است. در مقابل وزارت رفاه و تامین اجتماعی نتوانسته در جهت برآوردن نیازهای حداقلی خانواده‌های نیازمند جامعه و پوشش تامین اجتماعی و حداقل‌های رفاه برای این خانواده‌ها بسته‌های جدی و قابل اتكایی ارائه دهد.
5- در سال‌های اخیر خشونت علیه كودكان نیز روندی رو به رشد داشته است. بیكاری و اعتیاد و طلاق و مشكلات روانی حاصل از این معضلات باعث شده است تا والدین در صدر آزاررسانان به كودكان قرار گیرند و از طرفی هم لوایحی كه حمایت‌های حداقلی از كودكان آزاردیده در آنها پیش‌بینی شده سال‌هاست در دولت و مجلس معطل مانده است.
6- آلودگی هوای شهر‌ها و ارائه سوخت‌های بی‌كیفیت و آلودگی آب و خاك و نیز آلودگی‌های ناشی از پارازیت‌ها باعث شده است كه بیماری‌ها گریبان بسیاری از هموطنان را بگیرد، طوری كه كارشناسان و متخصصان در این زمینه هشدار "سونامی سرطان" را داده‌اند و طبعا این بیماری نخستین قربانیان خود را از میان كودكان برمی‌گزیند. این در حالی است كه بزرگ‌تر‌های جامعه معمولا تعهدی به كودكان احساس نمی‌كنند، هشدارهای آلودگی هوا به هیج وجه از سوی عموم مردم جدی گرفته نمی‌شود و در این میان كودكان معصوم به همراه بزرگ‌تر‌ها همچنان قربانی این وضعیت اسفبار می‌شوند.
در این میان رسانه ملی و رسانه‌های دولتی به عنوان رسانه‌های فرهنگ‌ساز به‌درستی عمل نكرده‌اند و بخشی از دلایل بی‌تفاوتی حیرت‌انگیز در میان هموطنان نسبت به سلامتی خود و همنوعان، حاصل خلأ فرهنگی است كه رسانه‌های فوق اگر به‌درستی عمل می‌كردند وضعیت از این بهتر بود. موارد فوق بخشی از مرارت‌های "كودكی" و كودكان جامعه به عنوان ساكنین برحق این سرزمین است.
به خودمان بیاییم، رسانه‌ها و متولیان دولتی مرتبط با امور كودكان در رقابت با همدیگر برای هرچه باشكوه‌تر برگزار كردن روز جهانی كودك یا هفته كودك هستند. این روزها می‌گذرد و آنچه باقی می‌ماند مشقت‌های دوران كودكی است كه باید برای آن چاره‌یی اساسی اندیشید.
*عضو هیات مدیره انجمن حمایت از حقوق کودک
منبع:اعتماد